Ֆիննական դպրոցի հանելուկը. քիչ սովորում ես` շատ գիտելիք ստանում
Ֆիննական կրթությունը վաղուց առաջատար դիրքեր է զբաղեցնում բոլոր հնարավոր

վարկանիշային աղյուսակներում, որոնք հնարավոր չէ այս հոդվածում թվարկել: Այսուհանդերձ, գլխավոր «մրցանակի» մասին հարկ է նշել. հեղինակային PISA միջազգային կազմակերպության կողմից անցկացվող հետազոտությունների համաձայն, որոնք իրականացվում են տարին երեք անգամ, ֆիննական դպ
րոցականները գիտելիքների մակարդակով գրանցել են աշխարհի ամենաբարձր արդյունքները: Նրանք նաև համարվել են աշխարհի ամենակարդացած երեխաները, գրավել են երկրորդ տեղը բնական գիտություններով, և հինգերորդը` մաթեմատիկայով: Բայց նույնիսկ դա չէ որ այդքան հիացնում է աշխարհի մանկավարժ հանրությանը: Անհավատալի է, բայց ֆինն դպրոցականները, չնայած այդպիսի բարձր արդյունքներին, ուսման վրա ծախսում են ավելի քիչ ժամանակ, իսկ ֆիննական պետությունն իր որակյալ և անվճար կրթությունը կազմակերպելու համար այլ պետությունների համեմատ բավական համեստ միջոցներ է ծախսում: Մի խոսքով կա ինչ-որ գաղտնիք, որը փործում են գտնել աշխարհի տարբեր երկրների մանկավարժները: Մեծ հաշվով ֆինները ոչինչ չեն էլ թաքցնում և մեծ հաճույքով կիսվում են սեփական փորձով, անց են կացնում սեմինարներ ինչպես իրենց, այնպես էլ այլ պետություններում:
Ֆինլանդիայում միջին հանրակրթական պարտադիր ուսուցումը ներառում է երկու աստիճանի դպրոց.
- ցածր` 1-ից 6-րդ դասարան,
- բարձր` 7-ից 9-րդ դասարան:
10-րդ` լրացուցիչ դասարանում սովորողները կարող են բարելավել իրենց գնահատականները: Այնուհետև աշակերտները գնում են մասնագիտացված քոլեջներ կամ շարունակում են կրթությունը վարժարաններում (lukio), որոնք համարժեք են մեր 11-12-րդ դասարաններին:
Ֆիննական դպրոցն ընտրել է ծանրաբեռնվածության աստիճանաբար ավելացման տարբերակը` այն առավելագույնի հասցնելով միայն «Լուկիո» ընտրածների համար, ովքեր ցանկություն ունեն և ընդունակ են սովորելու:
Ֆիննական կրթության միջին օղակի յոթ սկզբունքները.
1. Հավասարություն
- Հավասարություն դպրոցների
Չկան ո´չ էլիտարներ, ո´չ էլ «թույլիկներ»: Պետության ամենախոշոր դպրոցում սովորում են 960 աշակերտներ, ամենափոքրում` 11: Բոլորն ունեն բացարձակ միանման հագեցվածություն, հնարավորություններ և համամասնական ֆինանսավորում: Գրեթե բոլոր դպրոցները պետական են, գոյություն ունեն մի քանի տասնյակ մասնավոր-պետական դպրոցներ: Տարբերությունն այն է, որ ծնողները մասնակի ֆինանսավորում են ապահովում, և աշակերտների նկատմամբ պահանջներն ավելի բարձր են: Որպես կանոն դրանք ինքնատիպ «մանկավարժական» լաբորատորիաներ են, որոնք հետևում են ընտրված դասավանդման մեթոդին. Մոնտեսորիի, Ֆրենեի, Շտեյների և Վալդորֆյան մեթոդներին: Մասնավոր են համարվում նաև ֆրանսերեն, գերմաներեն, անգլերեն լեզվով դասավանդվող դպրոցները:
Հետևելով հավասարության սկզբունքներին` Ֆինլանդիայում զուգահեռ գործում է «մանկապարտեզից մինչև համալսարան» կրթական համակարգը շվեդերեն լեզվով: Չեն անտեսվել նաև սաամ ժողովրդի շահերը. երկրի հյուսիսում կարելի է կրթվել մայրենի լեզվով:
Մինչև վերջերս ֆիններին արգելվում էր ընտրել դպրոցը, անհրաժեշտ էր երեխաներին տանել ամենամոտ գտնվող դպրոցը: Արգելքը հանել են, սակայն ծնողների մեծ մասն այդպես էլ ամենամոտ դպրոցն են ընտրում, չէ՞ որ տարբերություն չկա, բոլոր դպրոցներն էլ հավասար լավն են:
- Հավասարություն բոլոր առարկաների
Մի առարկա մյուսի հաշվին խորացված սովորելը չի ողջունվում: Այստեղ չի համարվում, որ մաթեմատիկան ավելի կարևոր է քան, ասենք, արվեստաբանությունը: Հակառակը, միակ բացառությունը, որ արվում է, դա նկարչության, երաժշտության և սպորտի մեջ տաղանդ ունեցող երեխաների համար հատուկ դասարաններ բացելն է:
- Հավասարություն ծնողների
Երեխայի ծնողների մասնագիտության (սոցիալական կարգավիճակի) մասին դասատուն տեղեկանում է վերջին հերթին: Ծնողների աշխատավայրի մասին ուսուցչի կողմից հարցերը կամ անկետաներն արգելվում են:
- Հավասարություն աշակերտների
Ֆիններն աշակերտներին ըստ դասարանների չեն բաժանում կամ կրթական հաստատությունները ըստ երեխաների ընդունակությունների և մասնագիտական նախընտրությունների:
Չկան նաև «լավ» և «վատ» աշակերտներ: Աշակերտներին միմյանց հետ համեմատելն արգելվում է: Արտակարգ տաղանդով օժտված և պակաս մտավոր ունակություններով երեխաները հավասարապես համարվում են «յուրահատուկ» և սովորում են բոլորի հետ միասին: Ընդհանուր կոլեկտիվում սովորում են նաև հաշմանդամ երեխաները: Սովորական դպրոցում կարող են ստեղծվել դասարաններ լսողության և տեսողության արատով երեխաների համար: Ֆինները ձգտում են հնարավորինս հասարակության մեջ ինտեգրել նրանց, ովքեր կարիք ունեն հատուկ ուշադրության: Ի դեպ ուժեղ և թույլ սովորողների միջև տարբերությունն այստեղ աշխարհում ամենափոքրն է:
«Ինձ նյարդայնացնում էր ֆիննական կրթական համակարգը, որովհետև տեղական չափանիշներով իմ աղջիկը համարվում էր տաղանդավոր: Բայց երբ դպրոց գնաց իմ տղան, ով ուներ բազմաթիվ խնդիրներ, ինձ սկսեց դուր գալ այդ համակարգը» – իր տպավորություններով կիսվում է ռուս մայրիկը:
- Հավասարություն ուսուցիչների
Չկան «սիրելի ուսուցիչներ» և «անտանելի վհուկներ»: Ուսուցիչները նույնպես հոգով չեն տրվում «իրենց դասարանին», չունեն «սիրելիներ» և հակառակը: Ցանկացած շեղում ներդաշնակությունից, կհանգեցնի տվյալ ուսուցչի անհապաղ հեռացմանը համակարգից: Ֆինն ուսուցիչները պետք է ընդամենը կատարեն իրենց պարտականությունները: Աշխատանքային կոլեկտիվում նրանք բոլորն էլ կարևոր են` և´ «ֆիզիկոսները», և´ «երաժիշտները», և´ աշխատանքի ուսուցման դասատուները:
- Մեծահասակների և փոքրերի իրավունքների միջև հավասարություն
Ֆիններն այս սկզբունքն անվանում են «աշակերտի նկատմամբ հարգալից վերաբերմունք»: Երեխաներին փոքր հասակից բացատրում են իրենց իրավունքները, այդ թվում նաև սոցիալական աշխատողին բողոքելու իրենց իրավունքը: Դա ֆինն ծնողների շրջանում խթանում է այն գաղափարը, որ իրենց երեխան անհատականություն է, և նրան չի կարելի վիրավորել ո´չ խոսքով, ո´չ էլ ճիպոտով: Աշակերտներին ստորացնել ուսուցիչների մոտ չի ստացվում շնորհիվ ուսուցչի մասնագիտության որոշ առանձնահատկությունների, որոնք սահմանված են ֆիննական աշխատանքային օրենսգրքում: Բանն այն է, որ ուսուցիչների հետ աշխատանքային պայմանագիրը կնքվում է մեկ ուսումնական տարով երկարացնելու (կամ ոչ) հնարավորությամբ, և նրանք ստանում են բարձր աշխատավարձ (օգնականը` 2500 եվրո, ուսուցիչ-առարկայագետը` մինչև 5000 եվրո):
2. Անվճար կրթություն
Բացի հենց ուսուցումից, անվճար են նաև.
ճաշը
էքսկուրսիաները, թանգարանները և այլ արտադասարանային միջոցառումները
դպրոցական տաքսին, որը երեխային տանում է դպրոց և վերադարձնում տուն, այն դեպքում, երբ ամենամոտ դպրոցը 2կմ հեռավորության վրա է:
դասագրքերը, գրենական պիտույքները, հաշվիչները, նոութբուքերը, պլանշետները
Ծնողների դրամական միջոցների ցանկացած տիպի հավաքները խստիվ արգելվում են:
3. Անհատականություն
Յուրաքանչյուր երեխայի համար կազմվում է կրթության և զարգացման առանձին նախագիծ: Անհատականացումը վերաբերվում է օգտագործվող դասագրքերի բովանդակությանը, վարժություններին, տնային և դասարանային աշխատանքների քանակին և նրանց հատկացվող ժամանակին, ինչպես նաև ուսուցանվող նյութին: Հանձնարարությունները ոմանց համար կարող են լինել ավելի խորացված, ոմանց համար էլ` ընդհանուր` գլխավորի մասին:
Նույն դասարանի դասին երեխաները կատարում են տարբեր բարդության վարժություններ և գնահատվում են համաձայն անհատական մակարդակի: Եթե երեխան գերազանց կատարի իր սկսնակ փուլի վարժությունը, կստանա «գերազանց»: Հաջորդ օրը նա կստանա ավելի բարդ վարժություն և եթե գլուխ չհանի, հոգ չէ, նորից կստանա հեշտը:
- Ֆիննական դպրոցներում հասարակ ուսուցանման կողքին գոյություն ունեն երկու յուրահատուկ կրթական գործընթացների տեսակներ. «թույլ» աշակերտների ուսուցանման աջակցություն, այսինքն այն, ինչ Ռուսաստանում անում են անհատ դասավանդողները: Ֆինլանդիայում անհատ դասավանդողները արդիական չեն, դպրոցի ուսուցիչներն ինքնակամ հաղթահարում են լրացուցիչ օգնության անհրաժեշտությունը դասերի ժամին և դրանցից դուրս:
- Ճշգրտող դասավանդում – կապված է նյութի ընկալման բարդությունների հետ, օրինակ, եթե ֆիներենը մայրենի լեզուն չէ, որով անց է կացվում ուսուցումը, կամ հուշելու հետ կապված խնդիրներ, մաթեմատիկայի ընկալման դժվարություններ, ինչպես նաև սոցիումում չհարմարվող երեխաների խնդիրներ: Ուղղիչ դասավանդումն անց է կացվում փոքր խմբերում կամ անհատական կերպով:
4. Հարմարավետություն
Ֆինները ասում են. «Կամ մենք պատրաստում ենք կյանքին, կամ` քննություններին: Մենք ընտրում ենք առաջինը»: Այդ պատճառով ֆիննական դպրոցներում քննություններ չկան: Ստուգողականները և քննչական թեստերը ուսուցչի հայեցողության վրա են: Գոյություն ունի մեկ պարտադիր` միջին հանրակրթական դպրոցի ստանդարտ ավարտական թեստ, որի արդյունքների մասին ուսուցիչները չեն անհանգստանում և երեխաներին էլ առանձնապես չեն պատրաստում դրան:
Դպրոցում դասավանդում են միայն այն, ինչ կարող է պետք գալ կյանքում. լոգարիթմները և դոմնային վառարանի կառուցվածքը պետք չեն գա, հետևաբար չեն ուսումնասիրում: Փոխարենն այստեղի երեխաները մանկական տարիքից գիտեն` ինչ է նշանակում պայմանագիր, պորտֆոլիո և բանկային քարտ: Կարող են հաշվել ստացված ժառանգությունից գոյացած հարկերի տոկոսը, ապագայում ստացած եկամուտները, համացանցում ստեղծել կայք-այցեքարտ կամ հաշվել ապրանքի գինը մի քանի անգամ զեղչվելուց հետո, պատկերել «քամիների հետագիծը» տվյալ տեղանքի համար:
5. Վստահություն
Առաջին հերթին վստահություն դեպի դպրոցի աշխատակիցները և ուսուցիչները: Չկան ստուգումներ, երկրում կրթության ծրագիրը միակն է, բայց իրենից ներկայացնում է ընդհանուր հանձնարարականներ, և յուրաքանչյուր ուսուցիչ գործածում է այն ուսուցման մեթոդը, որը գտնում է ավելի նպատակահարմար:
Երկրորդ` վստահություն երեխաների հանդեպ: Դասերին կարելի է զբաղվել ինչ-որ սեփական գործերով: Օրինակ, եթե գրականության ժամին նախատեսված է ուսուցողական ֆիլմ դիտել, իսկ աշակերտին դա հետաքրքիր չէ, նա կարող է գիրք կարդալ: Համարվում է, որ աշակերտն ինքն է ընտրում, թե ինչն է իրեն համար ավելի օգտակար:
Այս սկզբունքի հետ անմիջական կապ ունեն մյուս երկուսը:
6. Կամավորության
Սովորում է նա, ով ուզում է սովորել: Ուսուցիչներն ամեն կերպ կփորձեն գրավել աշակերտի ուշադրությունը, բայց եթե նրա մոտ ի սպառ բացակայում է սովորելու ցանկությունը կամ ունակությունները, երեխային կուղղեն դեպի այլ, ավելի պրակտիկ, «ոչ բարդ» մասնագիտություն և չեն ճնշի «երկուսներով»: Ոչ բոլորը պետք է ինքնաթիռներ նախագծեն, ինչ-որ մեկը պետք է կարողանա ավտոբուս լավ վարել:
Այստեղ ֆինները նույնպես կարևորում են միջին դպրոցի դերը` բացահայտել, արդյո՞ք իմաստ ունի այս փուլում դեռահասին շարունակել ուսումը վարժարաններում, թե՞ բավական է գիտելիքների մինիմում մակարդակը, ու՞մ է ավելի օգտակար գնալ մասնագիտացված ուսումնական հաստատություն: Պետք է նշել, որ երկու ճանապարհներն էլ երկրում գնահատվում են:
Դպրոցական հատուկ մասնագետը` «ապագայի ուսուցիչը», թեստերի և զրույցների միջոցով բացահայտում է երեխաների հակումը դեպի այս կամ այն մասնագիտությունը:
Ընդհանուր առմամբ ուսման պրոցեսը ֆիննական դպրոցում մեղմ է, բայց դա չի նշանակում, որ կարելի է անլուրջ վերաբերվել դպրոցին: Դպրոցական ռեժիմի վերահսկումը պարտադիր է: Բաց թողնված բոլոր դասերը լրացվում են: Օրինակ` ուսուցիչը կարող է վեցերորդ դասարանի աշակերտի համար դասացուցակում «պատուհան» գտնել և նստեցնել երկրորդ դասարանցիների հետ, որպեսզի նա նստի, տխրի և մտածի կյանքի մասին: Կխանգարես փոքրերին` նստածդ մեկ ժամը հաշվի չի առնվի: Ուսուցչի հանձնարարածը չկատարես` ոչ ոք չի բղավի վրադ, չի վիրավորի, ծնող չի կանչի և չի սպառնա: Եթե ծնողներն անհանգստացած չեն երեխայի ուսմամբ, ապա նա շատ հանգիստ հաջորդ դասարան չի տեղափոխվի:
Երկրորդ տարին նույն դասարանում մնալը Ֆինլանդիայում ամոթ չէ, մանավանդ` իններորդ դասարանից հետո: Մեծահասակ կյանքին պետք է լուրջ պատրաստվել, այդ պատճառով Ֆինլանդիայում գոյություն ունի (ոչ պարտադիր) տասներորդ դասարան:
7. Ինքնուրույնություն
Ֆինները ենթադրում են, որ դպրոցը պետք է սովորեցնի երեխային ամենագլխավորին` ինքնուրույն հաջողակ կյանքին:
Այդ պատճառով այստեղ սովորեցնում են մտածել և ինքնուրույն ստանալ գիտելիքներ: Ուսուցիչը նոր թեմաներ չի պատմում` ամբողջն առկա է դասագրքերում: Կարևոր են ոչ թե անգիր արած բանաձևերը, այլ տեղեկատուներից, տեքստից, ինտերնետից, հաշվիչից օգտվել կարողանալը, ընթացիկ խնդիրները լուծելու համար անհրաժեշտ միջոցները ներգրավելը:
Ուսուցիչները չեն միջամտում նաև երեխաների միջանձնային հարաբերություններին, թողնելով, որ նրանք կարողանան սեփական հարցերն ինքնուրույն լուծել:
Դպրոց, դպրոց, դու իմ երազներում ես
Ուսումնական գործընթացը «միանման» ֆիննական դպրոցներում կազմակերպված է բավական տարբեր կերպով
Ե՞րբ և ինչքա՞ն ենք սովորում
Ուսումնական տարին Ֆինլանդիայում սկսվում է օգոստոսի 8-ից մինչև 16-ն ընկած ժամանակահատվածում: Վերջանում է մայիսի վերջին: Աշնանային կիսամյակում գոյություն ունի երեքից չորս հանգստյան օր և երկու շաբաթ Սուրբ Ծննդի արձակուրդներ: Գարնանային կիսամյակը ներառում է մեկական շաբաթ փետրվարյան «դահուկային» (ֆինն ընտանիքները, որպես կանոն, ընտանիքներով մեկնում են դահուկ քշելու) և Զատիկի արձակուրդներ:
Ուսուցումը հնգօրյա է, միայն ցերեկային հերթափոխով: Ուրբաթը կարճ օր է:
Ին՞չ ենք սովորում
1–2 դասարաններ
Դասավանդվում են մայրենի (ֆիններեն) լեզու և ընթերցանություն, մաթեմատիկա, բնագիտություն, կրոն (համաձայն դավանանքի) կամ «կյանքի ընկալում»` նրանց համար, ում հետաքրքիր չէ կրոնը, երաժշտություն, աշխատանքի ուսուցում և ֆիզկուլտուրա: Մեկ դասի ընթացքում կարող է ուսումնասիրվել միանգամից մի քանի առարկա:
3–6 դասարաններ
Սկսվում է անգլերեն լեզվի ուսումնասիրությունը: Չորորդ դասարանում մեկ օտար լեզու ևս` ֆրանսերեն, շվեդերեն, գերմաներեն կամ ռուսերեն: Ավելանում են լրացուցիչ առարկաներ` աշակերտների ընտրությամբ, յուրաքանչյուր դպրոցի համար առանձին. ստեղնաշարի վրա մուտքագրելու արագություն, համակարգչային գրագիտություն, փայտի հետ աշխատանք, երգչախմբում երգեցողություն: Գրեթե բոլոր դպրոցներում ինը տարվա ընթացքում երեխաները փորձում են բոլոր երաժշտական գործիքները շվիից մինչև կոնտրաբաս:
Հինգերորդ դասարանում ավելանում է աշխարհագրությունը, ֆիզիկան, քիմիան, պատմությունը: Մեկից վեցերորդ դասարաններում գրեթե բոլոր առարկաները դասավանդում է նույն ուսուցիչը: Ֆիզկուլտուրայի դասը ցանկացած սպորտային խաղ է, շաբաթը մեկից երեք անգամ` կախված դպրոցից: Դասից հետո բաղնիքը պարտադիր է: Մեր պատկերացումով գրականություն որպես այդպիսին չի ուսումնասիրվում, դա ուղղակի ընթերցանություն է: Առարկայագետ ուսուցիչները ներկայանում են յոթերորդ դասարանից:
7–9 դասարաններ
Ֆիններեն լեզու և գրականություն (ընթերցանություն, մշակույթ), շվեդերեն, անգլերեն, մաթեմատիկա, կենսաբանություն, աշխարհագրություն, ֆիզիկա, քիմիա, առողջապահության հիմքեր, կրոն (կյանքի ընկալում), երաժշտություն, արվեստ, մարմնամարզություն, աշխատանքի ուսուցումը չի առանձնացվում տղաների և աղջիների համար: Միասին սովորում են ապուր եփել և փայտ կտրել: Իններորդ դասարանում երկու շաբաթ ծանոթանում են «աշխատանքային կյանքին»: Երեխաներն ընտրում են իրենց համար ցանկացած «աշխատատեղ» և հեծանվով մեծ հաճույքով գնում են «աշխատանքի»:
Ու՞մ են պետք գնահատականները
Երկրում ընդունված է տաս բալանոց համակարգ, սակայն մինչև յոթերորդ դասարան օգտագործվում են բանավոր գնահատականներ` չգնահատված, բավարար, լավ, գերազանց: Մեկից մինչև երրորդ դասարան գնահատականներն ի սպառ բացակայում են:
Բոլոր դպրոցները միացված են «Wilma» պետական էլեկտրոնային համակարգին: Դա նման է էլեկտրոնային օրագրին, որին ծնողները ստանում են անձնական հասանելիություն: Ոսուցիչները գնահատականներ են նշանակում, նշում են բացակայությունները, տեղեկացնում են երեխայի կյանքի մասին: Հոգեբանը, սոցիալական աշխատողը, «ապագայի ուսուցիչը» և բուժակը նույնպես այնտեղ գրառում են անհրաժեշտ ինֆորմացիա:
Գնահատականը ֆիննական դպրոցում չունի չարիքի երանգ և անհրաժեշտ է միայն աշակերտի համար, որպեսզի նա շարժառիթ ունենա հասնելու դրված նպատակներին և բարելավի գիտելիքները, եթե ցանկանում է: Գնահատականները ոչ մի կերպ չեն ազդում ուսուցչի կամ դպրոցի հեղինակության վրա և չեն վատացնում շրջանային ցուցանիշները:
Դպրոցական կյանքի մանրուքները
- Դպրոցի տարածքը ցանկապատած չէ, և մուտքի մոտ պահակակետ չկա: Մեծամասամբ դպրոցների դռների վրա առկա է ավտոմատ փական և կարելի է դպրոց մտնել միայն համաձայն դասացուցակի:
- Պարտադիր չէ, որ երեխաները նստեն դասասեղանի առջև, կարող են տեղավորվել նաև հատակին, գորգի վրա: Որոշ դպրոցներում դասարանները հագեցած են բազմոցներով և բազկաթոռներով:
- Հատուկ համազգեստը բացակայում է, ինչպես նաև հագուստի նկատմամբ պահանջները, կարող են դպրոց հաճախել նույնիսկ գիշերանոցով: Կոշիկները փոխելը անհրաժեշտ է, բայց ցածր դասարանների աշակերտները նախընտրում են վազվզել գուլպաներով:
- Տաք եղանակին ընդունված է դասերն անցկացնել բաց երկնքի տակ, խոտերի կամ հատուկ պատրաստված նստարանների վրա: Դասամիջոցներին ցածր դասարանի աշակերտները պարտադիր դուրս են գալիս փողոց` մաքուր օդ շնչելու:
- Տնային աշխատանքներ տրվում են շատ հազվադեպ: Երեխաները պետք է հանգստանան: Ծնողները չպետք է երեխաների հետ զբաղվեն դասերով, փոխարենը` ուսուցիչները խորհուրդ են տալիս գնալ երեխաների հետ թանգարան, անտառ կամ լողավազան:
- Գրատախտակի մոտ ուսուցանումը չի ընդունվում, երեխաներին չեն կանչում վերապատմելու նյութը: Ուսուցիչը դասին տալիս է ընդհանուր երանգ և, անցնելով աշակերտների միջով, օգնում և վերահսկում է առաջադրանքի կատարումը: Այդ գործով է զբաղված նաև ուսուցչի օգնականը (ֆիննական դպրոցում կա այդպիսի պաշտոն):
- Տետրերում կարելի է գրել մատիտով և ջնջել որքան ուզում ես: Ավելին, ուսուցիչը նույնպես կարող է ստուգել առաջադրանքը մատիտով:
Առաջին անգամ առաջին ֆիննական դասարան
Իմ ծանոթներից մեկը, ով վերջերս է տեղափոխվել Ֆինլանդիա, անցած տարի երեխային տանում էր առաջին դասարան: Նա հուզված էր և այդ իրադարձությանը պատրաստվել էր ռուսական ավանդույթների համաձայն: Ավելի ուշ նա կիսվեց տպավորություններով:
«Օգոստոսի 14-ի առավոտյան ժամը իննին` հավաք դպրոցի մոտ:
Առաջին ցնցումը. տպավորություն է, որ երեխաներն ինչպես քնել էին, այնպես էլ դասի են եկել: Իմ տղան` բաճկոնով և ծաղիկներով, նման էր հրավիրված արտիստի: Մեզնից բացի ծաղիկներ ոչ ոք չնվիրեց: Ժապավեններ, փուչիկներ և այլ տոնական պարագաներ նույնպես չկային: Դպրոցի տնօրենը դուրս եկավ 1–ից 4-րդ դասարանցիների մոտ (մեծահասակներն այլ շինությունում էին), մի քանի ողջույնի խոսքեր արտասանեց, և ապա հայտարարեցին աշակերտների անունները` նշելով, թե ով որ դասարան պետք է գնա: Վերջ: Բարև մեր ամենասեպտեմբերի ՄԵԿ:
Բոլոր արտասահմանցիները մի դասարանում են. շվեդներ, արաբներ, հնդիկ, անգլիացի, մեկ զույգ Էստոնիայից, Ուկրաինայից, Ռուսաստանից: Ֆինն ուսուցիչը և երեք թարգմանիչ:
Երկրորդ ցնցումը դրական էր. ծնողներից չի պահանջվում ոչ մի պատրաստություն: Երեխային դպրոցում տրվեց բառացիորեն ամեն ինչ (պայուսակ, գրենական պիտույքներ, լողավազանի լաթեր, նույնիսկ` սրբիչ): Ծնողներից ընդհանրապես ոչինչ չի պահանջվում. «Ամեն ինչ կարգին է, Ձեր երեխան հրաշք է»,-ասում են բոլորին: Միակ բանը, որ հուզում է նրանց, այն է, թե արդյո՞ք երեխան բավարար ժամանակ է անցկացնում ընտանիքի հետ:
Երրորդ. հիշվող պահ էր ճաշարանը: Դպրոցի կայքում առկա է ամսական մենյուն: Երեխան ինքն է ընտրում առաջարկվածից ինչ ուտել և տեղադրում է կայքի անձնական բաժնում, զամբյուղի մեջ: Մենյուն ենթադրում է երեխայի ցանկացած նախընտրություն, ցանկացած դիետա, եթե այդպիսիք կան, անհրաժեշտ է միայն տեղյակ պահել, գոյություն ունի նաև բուսակերների խոհանոց: Ինչպես դասարանում, այնպես էլ ճաշարանում, երեխաները նստում են ամեն մեկն իր տեղում»:
Ահա այսպիսին է ֆիննական միջնակարգ կրթությունը: Ոմանց այն կարող է սխալ թվալ: Սակայն ֆինները չեն ձգտում իդեալ լինել, բայց կանգ չեն առնում ձեռք բերածի վրա, նույնիսկ ամենալավի մեջ կարելի է թերություն գտնել: Նրանք անընդհատ ուսումնասիրում են, թե որքանով է իրենց կրթական համակարգը համապատասխանում հասարակության փոփոխությանը:
Սակայն ֆիննական կրթությունը միանշանակ տալիս է ամենակարևորը. նրանց երեխաները գերհոգնածությունից գիշերը գոռալով չեն արթնանում, չեն երազում շուտ մեծանալ, չեն ատում դպրոցը, քննություններին պատրաստվելիս չեն տանջում իրենց և ամբողջ ընտանիքը: Հանգիստ են, կշռադատող և երջանիկ, կարդում են գրքեր, հեշտությամբ դիտում են ֆիլմեր առանց ֆիններեն թարգմանության, խաղում են համակարգչային խաղեր, սահում են չմուշկներով, քշում են հեծանիվ, գրում են երաժշտություն, թատերական պիեսներ, երգում են: Նրանք վայելում են կյանքը: Եվ այս բոլորի հետ մեկտեղ հասցնում են նաև սովորել:
http://mediamonitor.am/%d6%86%d5%ab%d5%b6%d5%b6%d5%a1%d5%af%d5%a1%d5%b6-%d5%a4%d5%ba%d6%80%d5%b8%d6%81%d5%ab-%d5%b0%d5%a1%d5%b6%d5%a5%d5%ac%d5%b8%d6%82%d5%af%d5%a8-%d6%84%d5%ab%d5%b9-%d5%bd%d5%b8%d5%be%d5%b8%d6%80%d5%b8/